De menopauze (de overgang of climacterium) is geen ziekte maar een natuurlijk proces, dat hoort bij het leven van een vrouw en is een verschijnsel dat vanzelf voorbij gaat. Het hoeft normaal gesproken niet behandeld te worden en zou, bij een fitte en gezonde vrouw zonder al te veel hinderlijke klachten moeten verlopen.

De vruchtbare periode van een vrouw begint in de pubertijd: de eierstokken maken hormonen (oestrogenen en progesteron), eicellen rijpen en er treden bloedingen op. De geleidelijke afname van die geslachtshormonen bepaalt dat de vruchtbare periode van de vrouw haar einde nadert en dat er een nieuwe fase aanbreekt, waarin ze haar kracht aan andere zaken mag schenken. De verandering in de hormoon­huishouding kan gezien worden als onderdeel van een transformatie, waarbij de vrouw een ander lichaam krijgt maar ook een energetische verandering doormaakt. Vertrouwen hebben en houden in dit natuurlijke proces is belangrijk om de klachten, die vaak met dit proces hand in hand gaan, het hoofd te kunnen blijven bieden.

Negen van de tien vrouwen hebben in meer of mindere mate klachten ten gevolge van de menopauze. Opvliegers, droge slijmvliezen, blaasproblemen, osteoporose, hart- en vaatziekten, stemmingswisselingen, geheugenproblemen, gewichts­toename, migraine, gewrichtsklachten, slaapproblemen, haaruitval, pijnlijke of gevoelige borsten en een verminderd libido kunnen deze fase behoorlijk onprettig maken.

Mocht het zo zijn dat de klachten te zwaar voor je wegen; je bent depressief en overweegt antidepressiva, je relatie heeft ernstig te lijden vanwege je slechte humeur of het ontbreken van jullie seksleven of je slaapt nauwelijks meer waardoor je uitgeput raakt, dan is het verstanding om je te laten ondersteunen in dit transformatieproces.

De overgang is onderverdeeld in drie fases:

• De perimenopauze: de periode voor de laatste menstruatie, ook wel premenopauze genoemd.
• De menopauze: het tijdstip van de laatste menstruatie.
• De postmenopauze: de periode (vanaf een jaar) na de laatste menstruatie.

Onnatuurlijke menopauze

Een onnatuurlijke menopauze is het gevolg van een medische handeling, waardoor de hormoonproductie van de eierstokken afgenomen of gestopt is. Dit kan bijvoorbeeld optreden na een operatie, waarbij de eierstokken zijn verwijderd of waarbij de bloedtoevoer naar de eierstokken (onbedoeld) wordt verminderd. Ook chemotherapie of bestraling in het gebied van de eierstokken kan een onnatuurlijke menopauze veroorzaken. Verwijdering van de baarmoeder stopt de menstruatie, maar veroorzaakt geen menopauze zolang de eierstokken goed functioneren.

Hormonale vervangingstherapie

In de strijd tegen de symptomen als gevolg van een dalend oestrogeen-niveau is in de reguliere gezondheidszorg hormonale substitutietherapie (HST) ontwikkeld. Hierbij worden oestrogenen en/of progesteron toegediend. Tegenwoordig zijn er ook producten op de markt die naast oestrogenen en progestagenen ook androgenen bevatten. Die hormonen kunnen gegeven worden in pilvorm, als huidpleisters, injecties, onderhuidse implantaten, een gel en vaginale crèmes (alleen oestrogenen). Er zijn veel negatieve berichten met betrekking tot HST. De reden hiervoor moet gezocht worden in het feit dat Premarin, het eerste oestrogeen dat massaal op de markt werd gebracht in de VS, geen goede keuze bleek. Premarin (afkorting voor Pregnant Mares Urine) was een synthetisch hormoon dat voor één derde bestond uit verschillende types menselijk oestrogeen en voor twee derde uit synthetisch samengestelde urine van drachtige merries. Met andere woorden: het was een synthetisch middel dat helemaal niet paste bij het vrouwelijk metabolisme. En hoewel Premarin werd aangeprezen als het middel dat niet alleen menopauzeproblemen verlichtte, maar ook bescherming bood tegen Alzheimer, bleek het de kans op borstkanker, trombose en galblaasontstekingen te verhogen. Na een paar jaar werd Premarin uit de markt gehaald -er zijn nog wel soortgelijke synthetisch-geprepareerde middelen op de markt- met als gevolg dat miljoenen vrouwen angstig waren geworden ten aanzien van hormoonsubstitutie.

Bio-identiek

Ondertussen heeft de wetenschap het natuurlijke hormoon ontdekt. Het hormoon dat momenteel op de markt is voor vervangingstherapie is een natuurlijk bio-identiek hormoon, dit wil zeggen dat het biochemisch identiek is aan het oestrogeen dat het vrouwenlichaam zelf aanmaakt. Het wordt gehaald uit planten (ja, sommige planten produceren dezelfde hormonen als mensen!) Je kunt je door de huisarts of hormoonspecialist (endocrinoloog) laten informeren over deze therapie en een ‘op maat’ gemaakte behandeling laten voorschrijven; door middel van een bloedtest kan de arts precies bepalen hoeveel oestriol, oestradiol oestrone, testosteron en progesteron er nodig is voor jou.

Natuurlijke begeleiding van de overgang bij Praktijk Oud Zuid

Tijdens gesprekken kan onderzocht worden of er persoonlijke factoren zijn waardoor het overgangsproces belemmerd wordt. Met voedingssupplementen of kruiden­preparaten kan de hormonale overgangsperiode goed worden begeleid, waardoor het lichaam en de psyche zich geleidelijk aan de veranderingen kunnen aanpassen.    

• Hop 100 mg. per dag bijvoorbeeld, bevat een plantaardig stofje (hopeïne) dat oestrogeen nabootst en past op de menselijke celreceptor. Het werkt zeer ontspannend, gaat opvliegers tegen en beschermt tegen botontkalking. Pas op, bij depressieve klachten wordt hop afgeraden!
• Overige fyto-oestrogene stoffen zijn isoflavonen, liganen en coumestanen. Deze stoffen komen voor in bijna alle groenten, fruit en granen.
• Wild Yam, een plant die wordt verwerkt in een huidcrême, kan een gunstige invloed hebben op het natuurlijke proces van de overgang.
• Rode Klaver en Rozenwortel zijn natuurlijke middelen die bijdragen aan klachtenverlichting.
• Monnikspeper (Vitex Agnes Castus) werkt in op de hypofyse (progesteron/oestrogeen) en kun je het beste inzetten aan het begin van de overgang. Monnikspeper gaat PMS verschijnselen tegen en werkt het sterkst tijdens de ovulatie.
• Zilverkaars (Cimicifuga racemosa) verminderd nachtelijk zweten, opvliegers en stemmingswisselingen.
• Het belang van voeding kan niet genoeg benadrukt worden. Sommige vrouwen reageren sterk op het gebruik van koffie, thee, sterk gekruid eten, suiker, zuivel, frisdrank, alcohol en witte meelproducten. Ui en knoflook hebben wel een positief effect op de overgang.
• Lichaamsbeweging houdt je fit, jong en zorgt voor de optimale stofwisseling van alle cellen, dus ook je hormonen en botcellen.  

Aziatische vrouwen hebben veel minder last van overgangsverschijnselen. Dit schijnt te maken te hebben met het traditionele Aziatische voedingspatroon. Deze vrouwen eten kleinere porties met veel vis, nauwelijks suiker, rood vlees of zuivel. Sojaproducten zoals tahoe, tempeh, tofu, en miso hebben wel een groot aandeel in het eetpatroon en dat heeft een positief effect op overgangsklachten.

Er is meer mogelijk dan je denkt om het overgangsproces te ondersteunen. Maak vooral een afspraak in de praktijk als je wilt weten wat jij kan doen.