Aandachtig leven vraagt om oefening
Mindfulnesstraining is een stress-reductie training. Het wordt veel toegepast bij mensen die klachten hebben die niet makkelijk te veranderen zijn. Te denken valt aan pijnklachten, slaapproblemen, langdurige angstklachten, langdurige stemmingsklachten, vermoeidheidsklachten, stress en burn-out.
In de training worden technieken aangeboden om stress te minimaliseren en om meer ontspannen vanuit het hier-en-nu te kunnen leven. Centraal onderdeel is het trainen van je aandacht zodat je je zonder oordeel en met meer concentratie kan richten op het huidige moment.
In de cursus die ik geef, worden grenzen onderzocht en hoe je hier in mildheid mee om te kunt gaan. De oefeningen die aangeboden worden in deze sessies zijn toepasbaar op vele facetten in je leven.
Herkomst
Mindfulness (aandachtgerichte therapie) is oorspronkelijk opgezet door hoogleraar geneeskunde Dr. Jon Kabat-Zinn vanuit het medisch centrum van de universiteit van Massachuetts. Er zijn meerdere vertalingen van het woord ‘mindfulness’ zoals; opmerkzaamheid, presentie, aandachtgerichtheid en bewustzijn van het hier-en-nu.
Dr. Jon Kabat-Zinn stelde een basistraining samen (MBSR Mindfulness Based Stress Reduction) waarbij opmerkzaamheid gecombineerd werd met yoga en andere ontspannings- en bewustwordingstechnieken.
Wetenschappelijk
Inmiddels is gebleken door middel van wetenschappelijk onderzoek dat deze training een zeer waardevol therapeutisch middel blijkt te zijn in het leren omgaan met chronische pijn, stress en klachten op het gebied van angsten en depressie. Kabat-Zinn leerde zijn patiënten met oefeningen om meer in het moment te zijn, meer kalmte te ontwikkelen en minder stress op te lopen. Hierdoor konden ze op een andere manier omgaan met ziekte en pijn. MBSR werkte ook goed bij mensen met lichamelijke klachten waarvoor de medische wereld geen verklaring kon geven. Onderzoek toont aan dat deelnemers aan de MBSR een duurzame verbetering ervaren van lichamelijke en psychologische symptomen.
Ruim 15 jaar geleden is er een nieuwe stroming ontstaan door baanbrekend werk van Segal, Williams en Teasdale. Deze psychologen bemerkten dat het ontwikkelen van opmerkzaamheid ook heel goed blijkt te werken bij mensen met een (regelmatig terugkerende) depressie en zij stemden de training speciaal af op deelnemers met affectieve klachten zoals (manische) depressie en angst. Deze stroming wordt officieel Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT) genoemd en blijkt zo succesvol te zijn dat dit programma omarmd wordt door de reguliere gezondheidszorg.
Automatische patronen
Wat ons afhoudt van het ‘op elk moment volledig aanwezig zijn’ is de automatische neiging om wat we op een bepaald moment ervaren in verschillende opzichten als niet goed te bestempelen. Bijvoorbeeld:‘zo zou het eigenlijk niet moeten gebeuren, het is niet goed genoeg, of het is niet wat we verwachtten of wat we wilden’. Deze oordelen kunnen leiden tot een reeks gedachten over schuld, over wat veranderd moet worden of hoe dingen anders zouden kunnen of anders zouden moeten. Deze gedachten brengen ons automatisch naar ingeslepen patronen in onze gedachtenwereld.
Op deze manier raken we niet alleen het contact met het huidige moment kwijt, maar verliezen we ook de vrijheid om te kiezen welke actie we willen ondernemen. We kunnen onze vrijheid weer terug krijgen als we simpelweg, als eerste stap, de situatie waarin we ons bevinden erkennen. Zonder meteen in het automatische patroon te vervallen en de dingen te beoordelen, te verbeteren of anders te willen dan ze zijn.
Mindfulness geeft je de mogelijkheid om op een vriendelijke en geïnteresseerde manier de dingen te ervaren zoals ze op dat moment zijn, zonder iets te moeten doen om dingen te veranderen. Je hoeft geen doel te bereiken, anders dan opmerkzaam te zijn. Je hoeft niet te streven naar een speciale toestand van ontspanning. Het gaat er niet om hoe goed je er in wordt, maar of je je de vaardigheid eigen kunt maken.
Tijdens de sessies in de praktijk (en thuis) leer je aandacht te hebben voor het Nu, voor je automatische gedachten en reacties en voor het moment zelf. Door van moment tot moment bewust te zijn van gebeurtenissen, gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties, geef je jezelf meer mogelijkheden om te kiezen. Je hoeft niet telkens in oude gedachtepatronen en routines terecht te komen met de bekende eindstations zoals boosheid, frustratie, machteloosheid of angst. Aandachtig leven wil zeggen dat elk moment van belang is, ongeacht wat je meemaakt. Het Nu is het enige moment dat je hebt.
Voor iedereen
Mindfulness is een vorm van aandacht, ontspanning en concentratie. Geschikt voor iedereen, ook voor mensen die helemaal niet geïnteresseerd zijn in meditatie, yoga, swami’s, goeroe’s, Zen-meesters of het bereiken van de staat van verlichting. Deze vorm van meditatie is volledig ontdaan van mystiek en geheimzinnigheid en gaat het er alleen maar om dat je je aandacht op een bepaalde manier ergens op richt om stress of pijn te verminderen. En dat kan iedereen!
In deze praktijk is het mogelijk om acht individuele mindfulness-sessies (ook als onderdeel van een therapietraject) te volgen. De mindfulness-training wordt door een aantal zorgverzekeraars geheel of gedeeltelijk vergoed.
Enkele kenmerken van mindfulness als grondhouding:
- Gewaar zijn van je gedachten, gevoelens, lichamelijke sensaties en handelingen
- Kalmte, een belangrijke voorwaarde voor een realistische waarneming
- Concentratie: het vermogen je aandacht te richten
- In het huidige moment zijn en bij afdwalen naar het verleden of de toekomst weer terugkeren naar de actualiteit van het moment
- Zonder onmiddellijk oordeel gebeurtenissen waarnemen
- Mildheid in je oordeel over jezelf
- Je niet identificeren met gedachten, gevoelens en sensaties
- Acceptatie van wat er is, zonder te hechten aan wat prettig is en te vechten tegen wat onprettig is
- Gelijkmoedigheid: je niet laten meeslepen door succes of laten teleurstellen door tegenslag
- Openstaan voor nieuwe feiten en nieuwe gezichtspunten en bereid zijn je opvattingen en aannames te herzien
- Vriendelijkheid en hulpvaardigheid als basishouding tegenover anderen
