Zelfzorg

Onderstaande tekst is geschreven door Natasja Paskas en is een fragment uit het boek van Iris Koops; ‘Je leven in eigen hand – verder na narcistische mishandeling’ ISBN 978-90-823925-1-7.

Zelfzorg, hoe doe je dat?

Door het omgaan met een narcist of psychopaat ben je lang over je (fysieke) grenzen gegaan, zonder de tijd te hebben kunnen nemen voor herstel. Dat kan tot fysieke en emotionele uitputting hebben geleid en vervolgens je immuunsysteem verzwakt hebben. Je bent steeds naar buiten toe gericht geweest. Op het moment dat het gevaar geweken is, moet jouw fysieke gestel eerst weer tot rust komen. Het kan even duren voordat je je lijf weer voelt en vaak word je je pas dan bewust van je lichaamssignalen, zoals extreme vermoeidheid of gespannen spieren. Je lichaam schreeuwt om aandacht en geeft zijn grenzen aan.

Overleven

Slecht slapen, lusteloosheid en vage klachten zijn vaak gehoorde symptomen. Je hebt waarschijnlijk geen energie gehad om goed voor jezelf te zorgen en staat al langere tijd in de overlevingsstand. ‘Survival-genen’ zijn oud en beïnvloeden een onderdeel van het menselijke brein dat bij de instincten hoort. Als je vastzit in de overlevingsstand wordt er geen onderscheid meer gemaakt tussen een werkelijke en vermeende dreiging. De uitputting die dit vaak tot gevolg heeft, kan de oorzaak zijn van vele klachten zoals migraine, astma, spijsverteringsproblemen of chronische somberheid.

Hormonen

Wat ook kan voorkomen is het gevoel van een ‘gebroken hart’. Dat vreselijke gevoel van verslagenheid, van verscheurd of geamputeerd zijn, dat nooit meer over lijkt te gaan. Dan is er waarschijnlijk sprake van een sterke daling van het hormoon oxytocine. Dit hormoon zorgt voor het gevoel van diepe verbondenheid met de ander. Deze daling voelt soms alsof we moeten ‘afkicken’ van de liefde en kan, behalve zeer veel ziel-pijn, ook obsessieve gevoelens van verlangen naar de narcist veroorzaken. Het is goed om te beseffen dat hormonen een grote rol spelen tijdens de emotionele achtbaan in de nasleep van een relatie met een narcist.

Ruimte

Nu is het belangrijker dan ooit dat je de focus op jezelf legt en weer goed voor jezelf
gaat zorgen. Nu je uit de invloedssfeer van de narcist of psychopaat bent, kan je lichaam tot rust komen. Hoe minder energie er wegstroomt richting negativiteit, hoe meer energie je kunt steken in de dingen die belangrijk zijn voor je herstel. Je hebt je krachten hard nodig om een nieuwe fase in het leven aan te gaan en een investering in je gezondheid is het beste cadeau dat je jezelf kunt geven. Creëer ruimte in de dag met momenten dat niets ‘moet’. Sociale activiteiten kunnen een fijne afleiding betekenen, maar als je voelt dat je je weer moet aanpassen aan je omgeving, blokkeren ze jouw ontwikkeling en heling. Spendeer deze tijd liever aan jezelf, vooral zonder je schuldig te hoeven voelen.

Rust

Regelmaat is belangrijk, vooral in eet-, slaap- en beweegpatronen. Een dagelijks ritme geeft structuur en is een houvast tijdens een periode van onrust. Eet bewuster, ga op tijd slapen en maak lichaamsbeweging onderdeel van je dag. Een dagplanning maken helpt ook, maar wees daarin niet te ambitieus of te streng voor jezelf. Jezelf negatief of streng toespreken met overtuigingen zoals: flink moeten zijn, sneller moeten herstellen, moeten ophouden met huilen, weer wat leuks moeten doen, is jezelf onnodig onder druk zetten. Hierdoor ga je je niet beter voelen. Jouw herstel heeft een eigen tempo en dat tempo toelaten geeft rust.

Veel cliënten ervaren dat juist nu ze rust nemen, er onrust in hun lichaam voelbaar wordt. Soms moet je systeem eerst wennen aan deze nieuwe gemoedstoestand. Dit hoort bij het herstel. Als je jarenlang in een overlevingsmodus gezeten hebt, dan is je systeem niet zomaar omgezet. Eerst komt de onrust eruit. Rust nemen kan dan soms juist zeer onaangenaam voelen. Geef jezelf de tijd om hier langzaam in te groeien en doe wat bij je past.

Lichaamsbeweging en gezonde maaltijden zijn belangrijke onderdelen van je pad naar herstel. Het kan lastig zijn om ons eetgedrag te veranderen, omdat we vaak vertrouwd zijn met gewoontes die niet persé goed voor ons zijn. Neem de tijd om de overgang naar een eetpatroon dat beter voor je is stukje bij beetje in te passen. Ook zijn er verschillende middelen (voedingssupplementen), die opbouwend kunnen werken bij fysieke uitputting.

Mindfulness

Mindfulness oefeningen kunnen helpen om de weerstand tegen het hier en nu (met alle moeilijke gevoelens, die er zijn) te verminderen en meer oog te hebben voor wat er werkelijk is, in de buiten- en in de binnenwereld. Als je zonder oordeel kunt waarnemen wat je ervaart, kom je beter in contact met je authentieke zelf. Je kunt iemand zoeken die je daarin begeleidt en je kunt ook zelf oefenen met mindfulness apps, als je dat prettig vindt.

Jezelf verwennen heeft vaak een negatieve bijklank. We koppelen het aan ongezonde dingen of verkwisting van geld. Er zijn echter ook gezonde en nuttige verwenmomenten; dit zijn zelfzorgmomenten waarvan je kan genieten en die goed voor je zijn. Je kunt dit doen door ontspanning op te zoeken. Misschien past meditatie bij je. Het kan ook weldadig zijn om een massage te nemen of een zachte vorm van yoga te beoefenen. Wandelen in de natuur is inspirerend; alles gebeurt in de natuur zoals het moet gaan en alles mag er zijn zoals het is. Die energie is helend. Sta jezelf toe je over te geven aan dat tempo en die energie, want je bent onderdeel van die mooie natuur.

Aandacht

Soms zie of voel je deze ruimte voor aandacht voor jezelf niet meer. Toch is deze er meestal wel. Oude leefpatronen ombuigen naar nieuwe kost tijd en moeite. Dat gebeurt als je inziet en voelt dat je je oude overlevingsmechanismen niet meer nodig hebt. Therapie kan daarbij helpen en richt zich op het herstellen van het gevoel van veiligheid, ontspanning en werkelijk gezien en gehoord worden. Het legt zich toe op het verbeteren van leven in het hier en nu. Als je leert stilstaan en opmerken, wat er in je binnenwereld gaande is en je leert ook dat tot uitdrukking te brengen in wat je zegt en wat je doet, dan doorbreek je de automatische reflex van overlevingsgedrag. Vanuit dit bewustzijn ben je meer in contact met jezelf. Door in jouw tempo de regie (weer) in handen te nemen, groeit ook gaandeweg je zelfvertrouwen. Hierdoor zal je je steeds krachtiger voelen. Ontdek stap voor stap wat goed voor je is. Wees niet te streng voor jezelf, want dan schiet je je doel voorbij. Ga met de ombuigingen soepel en liefdevol om.

Gelukkig is niet iedereen een narcist. Er zijn mensen die andermans grenzen respecteren, mensen met wie je een gelijkwaardige en veilige relatie kunt hebben. Zij kunnen inspirerend en helend voor je zijn. Heling en zelfzorg gaan hand in hand. Jij bent degene die voelt en weet wat je nodig hebt. Misschien heb je, in het verleden, alle zorgzaamheid weggegeven in de hoop er ooit zorg, aandacht en liefde voor terug te krijgen. Nu mag je alles wat je nodig hebt aan jezelf geven.

Bovenstaande is auteursrechterlijk beschermd.