Narcisme

Een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) komt naar schatting bij 1% van de bevolking voor. Er zijn cijfers die dit tegenspreken en melden dat 1 op de 25 mensen kenmerken van NPS vertonen. Dat de cijfers zo ver uit elkaar liggen heeft er mee te maken dat mensen met deze stoornis, zelf geen hinder denken te ondervinden van hun gedrag en niet zo snel naar een therapeut zullen stappen. De nabije omgeving van mensen met NPS, vaak het gezin, ervaart des te meer de gevolgen van narcisme. Narcisme is een spectrum, variërend van mensen met 'trekjes van' tot aan psychopathie toe. Niet alle narcisten zijn psychopaten maar alle psychopaten zijn wel narcistisch.

Regels zijn er alleen voor anderen. Mensen met een NPS tonen weinig begrip voor anderen en zullen zich vooral met anderen bezighouden om er zelf beter van te worden. Ze krijgen het vaak voor elkaar om anderen voor hun karretje te spannen en kunnen alles wat krom is, recht denken en praten. Dit gaat goed zo lang ze niet tegengesproken worden. Kritiek verdragen ze slecht, dat merk je aan de gespannen stilte die er valt wanneer je ze tegenspreekt of de woede waarin ze dan terecht komen. Het vermogen om zich oprecht in te leven in de gevoelens van andere mensen is beperkt. Ze zijn echter wel goed in tijdelijk 'doen alsof'.

Wanneer je te maken hebt met iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis, dan ga je je vroeg of laat afvragen of je nog wel meetelt. Wat je ook doet of zegt, volgens de narcist is het altijd verkeerd, Of je maakt je te druk, of je maakt je niet druk genoeg. Goed, doe je het in ieder geval nu nooit meer. De persoon heeft je ongetwijfeld eerst opgehemeld maar geleidelijk aan kom je erachter dat het diegene vooral te doen was om hem/haar van positieve aandacht te voorzien, de zogenoemde narcistische voeding. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis kunnen zeer interessant zijn, maar vooral interessant doen. Op een gegeven moment voel je je gebruikt door deze mensen. Het zijn vaak mensen die zichzelf graag horen spreken en vooral over zichzelf praten. Hun beste vrienden zijn degenen die hen bevestigen.

Kenmerken van mensen met NPS kunnen zijn; manipulatief, dominant, gemakzuchtig, minachting van anderen, overgevoelig, slachtoffergedrag, egoïstisch, liegen, vreemdgaan, crimineel/grensoverschrijdend gedrag, verwachten/eisen dat jij je altijd aanpast, aantrek- en afstootgedrag en het verbergen van het ware zelf achter een masker van charme. Denk bij dit laatste bijvoorbeeld aan; interesse tonen, een grapjes-show weggeven speciaal voor jou, uitzonderlijk veel moeite voor je doen, hulp aanbieden en uiterst begripvol zijn

De eerste indruk

De eerste indruk van deze mensen is vaak opvallend goed. Het ware zelf lijdt onder een kwetsbaar zelfbeeld of innerlijke leegte, daarom is de narcist afhankelijk van bevestiging door anderen. Zij maken zichzelf bijzonder en belangrijk en verwachten van anderen dat zij door hen met speciale aandacht behandeld worden. Zo wordt de ander steeds ingezet om het fragiele zelfbeeld voor de narcist hoog te houden. Narcisten kunnen dan ook makkelijk depressief worden wat maakt dat ze steeds op zoek zijn naar nieuwe narcistische voeding. Dat de ander in de relatie ook ruimte en waardering nodig heeft is niet van belang voor iemand met narcisme. Narcistische personen zijn erg goed in staat om gedurende beperkte tijd de aandacht intens op anderen te richten, vooral als zij vinden dat dit nodig is om hun doel te bereiken. Dat doel kan zijn; aandacht, bewondering, invloed, aanzien, geld, macht, seks, medelijden en/of gunsten. Ook wordt de ander ingezet als doelwit om de frustraties op uit te leven en slaat hun humeur vaak om als een blad aan een boom

Mensen met NPS worden getypeerd door het verhoogde gevoel van eigenwaarde en 'belangrijk zijn'. Deze zelfoverschatting lijkt dus samen te hangen met een zeer kwetsbaar zelfgevoel dat wordt gecompenseerd door een 'vals zelf'. Relatieproblemen en problemen op het werk komen veel voor als gevolg van hun stoornis. Dat levert stress op waar zij slecht tegen bestand zijn. De narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft niet de neiging om met het klimmen der jaren minder te worden. Ouder worden is op zich al een krenking van het zelfgevoel. 'Midlife crisis' komt dan ook veelvuldig voor. Ze beginnen ineens een 2e leven met een jongere partner, gaan marathons lopen of veel geld uitgeven aan hun uiterlijk. Er is geen erfelijke factor bij NPS bekend. Wel wordt gedacht dat ouders, door de wijze van opvoeden, soms kunnen bijdragen aan het gevoel van grandioos en bijzonder zijn van hun kind.

Berekenend gedrag

Na verloop van tijd, soms pas na jaren, begint hun berekenend gedrag op te vallen en wordt het steeds meer duidelijk dat alles telkens weer alleen om henzelf draait. Dat de omgeving deze eenzijdige relatie uiteindelijk niet meer vol houdt, moge begrijpelijk zijn. De omgeving heeft het gevoel altijd 'op de tenen te lopen' of 'onder een vergrootglas te liggen' en gaat twijfelen aan zichzelf. De uitwerking van een relatie met een narcist is vaak destructief.

Slachtoffer van narcisme?

Voor slachtoffers van narcisme is hulp en begeleiding nodig om de psychische en lichamelijke schade te herstellen. Leven met jarenlange (subtiele) manipulaties leidt tot emotionele instabiliteit, depressie, overspannenheid of uitputting. Gevolgen van mishandeling door een narcist is een vorm van PTSS, ook wel complex PTSS genoemd. Het is, voor het helingsproces, van belang dat de hulpverlener bekend is met deze stoornis.

Gespecialiseerd in narcisme

Ik heb mij gespecialiseerd in begeleiding van slachtoffers van narcisme nadat steeds vaker bleek, dat klachten te maken hadden met een psychisch trauma. Samenleven in een onveilig gezin, waarbij iemand een (ongediagnostiseerde) persoonlijkheidsstoornis heeft, zorgt in het leven van de overige leden voor veel problemen.

Wat wordt er vergoed?

Een consult gaat niet ten koste van het eigen risico en er is geen verwijzing van een huisarts of specialist nodig. Ik ben als therapeut aangesloten bij de be­roeps­vereniging NWP. Als u aanvullend verzekerd bent worden behandelingen van praktijk Oud-Zuid volledig (of deels) vergoed door de meeste zorgverzekeraars vanuit het alternatieve geneeswijzen pakket. Klik hier voor een overzicht voor de vergoedingen per zorgverzekeraar. U krijgt na ieder consult een declaratie mee, die u kunt indienen bij de zorg­verzekeraar.